YAPAY ZEKA TARİHİ

Yapay zeka tarihi hakkında bilgi sahibi olabilmek için milattan önceki tarihlere kadar geriye gitmek gerekiyor. Antik Yunan döneminde, insanımsı robotlarla ilgili çeşitli fikirlerin yürütüldüğü kanıtlanmış durumda. Mitolojide rüzgara hükmettiği söylenen Daedelus’un, yapay insan oluşturmaya çalışması ile ilgili hikayeler buna örnek olarak gösterilebilir. Modern yapay zeka ise filozofların insan düşünce sistematiğini tanımlamayı amaçlamasıyla tarihte görülmeye başlamıştır.

Modern Yapay Zeka Çalışmaları

Yapay zeka için 1884 yılı oldukça önemlidir. Bu tarihte Charles Babbage, zeki davranışlar gösterecek bir mekanik makine üzerinde çalışma yapmıştır. Fakat bu çalışmaların sonucunda insan kadar zeki davranışlar sergileyecek bir makine üretemeyeceğine karar vermiş ve çalışmalarını askıya almıştır. Bu amaç uğruna denemeler devam edildiğinde ise 1950 yılında Claude Shannon bilgisayarların satranç oynayabileceği fikrini ortaya atmıştır. Yapay zeka konusunda çalışmalar 1960’lı yılların başlarına kadar yavaş bir şekilde sürmüştür.

Yapay zekanın resmi olarak tarihte ortaya çıkışı ise 1956 yılına dayanmaktadır. 1956’da Dartmouth College’da yapılan bir konferansta yapay zeka terimi ilk defa ortaya atılmıştır. “Yapay Zeka’da Fırtınalı Ara” kitabında Marvin Minsky “Bir nesil içerisinde yapay zeka modelleme problemi çözülmüş olacaktır” fikrini belirtmiştir. İlk yapay zeka uygulamaları bu dönemde ortaya konulmuştur. Bu uygulamalar mantık teoremleri ve satranç oyunu üzerine yapılmıştır. Bu dönemde geliştirilen programlar ile zeka testlerinde kullanılan geometrik şekillerin ayırt edilmesi sağlanmış; bu nedenle de zeki bilgisayarların oluşturulabileceği kanısına sebep olmuştur. 

Yapay Zeka Tarihi İçin Kilometre Taşları

• 1950 yılında Alan Turing bir makinenin zeki olup olmadığına karar veren bir test oluşturmuştur. Bu test bilgisayarların zekasına verilen önemi göstermektedir. O dönem testi geçebilen makinelerin zeka seviyesi yeterli sayılmaktaydı.
• 1957 yılında John McCarthy tarafında geliştirilmiş olan LISP (List Processing Language), yapay zeka için geliştirilen fonksiyonel bir programlama dilidir. Oldukça eski ve güçlü programlama dillerinden biri olan LISP, temel işlemleri liste yapısı ile temsil eden, esnek programlar yaratmaya imkan sağlayan bir dildir.
• 1965-1970 yılları arasında yapay zeka için karanlık bir dönem olarak adlandırılabilir. Bu dönemde yapay zeka konusundaki gelişmeler yok denecek kadar azdır. Ortaya çıkan   gerçekçi olmayan beklentiler nedeniyle oluşan aceleci ve iyimser tutum, zekaya sahip olan makinelerin ortaya çıkartılmasının kolay olacağı düşüncesini oluşturmuştur. Fakat sadece veri yüklenerek zeki makineler yaratma fikri ile başarı gelmediği için bu dönem yapay zeka adına karanlık bir dönem olarak isimlendirilmiştir.
• 1970-1975 yılları arasında ise yapay zekanın ivme kazandığı bir dönemdir. Hastalık teşhisi gibi konular üzerinde çalışılıp geliştirilen yapay zeka sistemlerinde elde edilen başarı sayesinde bugün ki yapay zekanın temeli oluşturulmuştur.
• 1975-1980 döneminde psikoloji gibi başka bilim dalları üzerinden de yapay zekaya fayda sağlayabileceği düşüncesini geliştirmişlerdir.
• Yapay Zeka 1980’li yıllarda pratik uygulamalar ile birlikte büyük projelerde de kullanılmaya başlanmıştır. Sonraki zamandan günümüze geçen sürede ise yapay zekanın gerçek hayattaki problemlerin çözümüne uyarlanması sağlanmıştır. Hatta kullanıcıların ihtiyaçları önceden geleneksel yöntemlerle karşılanıyorken, artık daha ekonomik yazılımlar ve araçlar sayesinde yapay zekanın kullanımı çok daha geniş kullanım alanlarına ulaşmıştır.

Kronolojik Sıra İle Yapay Zeka Tarihi

• MS 1 .yy: Antik Çağ’da İskenderiyeli Heron su ve buhar gücüyle çalışan mekanik düzeneklere sahip otomatlar yapmıştır.
• 1206: Sibernetik biliminin öncülerinden Ebul İz Bin Rezzaz El Cezeri, su ile çalışan otomatik kontrollü makineler yapmıştır.
• 1623: Wilhelm Schickard, mekanik ve dört işlemi yapabilen hesap makinesini icat etmiştir.
• 1672: Gottfried Leibniz günümüz bilgisayarlarının soyut temelini oluşturan ikili sayma sistemini geliştirmiştir.
• 1822-1859: Charles Babbage mekanik olarak çalışan hesap makinesi yapmıştır. Ada Lovelace ise Babbage’in makineleri üzerinde delikli kartlar ile yaptığı çalışmalardan dolayı ilk bilgisayar programcısı olarak sayılmaktadır. Lovelace’ın çalışmaları algoritma içermektedir.
• 1923: Karel Capek, Rossum’un Evrensel Robotları (R.U.R. – Rossum’s Universal Robots) adlı tiyatro oyununda robot kavramını ilk kez ortaya atmıştır.
• 1931: Kurt Gödel, kendi ismiyle anılan eksiklik teoremini ortaya atmıştır.
• 1936: Konrad Zuse, Z1 isimli 64K hafızaya sahip programlanabilir bir bilgisayar geliştirmiştir.
• 1946: ENIAC (Electronic Numerical Integrator And Computer) adlı 30 ton ağırlığında ve bir oda büyüklüğündeki ilk bilgisayar çalışmaya başlamıştır.
• 1948: John von Neumann, kendi kendini kopyalayabilen program fikrini ortaya atmıştır.
• 1950: Bilgisayar biliminin kurucusu sayılan Alan Turing, Turing Testi kavramını ortaya koymuştur.
• 1951: Mark 1 adlı aygıt için ilk yapay zeka programları yazılmıştır.
• 1956: Matematik problemlerinin çözümüne yarayan Logic Theorist(Mantık Teorisi-LT) adlı program Neweell, Shaw ve Simon tarafından ortaya konulmuştur. Sistem, ilk yapay zeka sistemi olarak kabul edilmektedir.
• 1950’lerin sonu-1960’ların başı: Margaret Masterman ve arkadaşları tarafından makine çevirisi için şematik ağ geliştirilmiştir.
• 1958: MIT’den John McCarty, LISP (list Processing language) dilini oluşturmuştur.
• 1960: J.C.R. Licklider, insan-makine ilişkisini çalışmalarında anlatmıştır.
• 1962: Unimation, endüstüriyel alan için robot üreten ilk firma olarak kurulmuştur.
• 1965: Bir yapay zeka programı olan ELIZA yazılmıştır.
• 1966: İlk hareketli robot “Shakey” Stanford Üniversitesi’nde üretilmiştir.
• 1973: DARPA’da TCP/IP olarak isimlendirilen protokoller için geliştirme başlamıştır.
• 1974: İnternet terimi, ilk olarak kullanılmaya başlanmıştır.
• 1978: Herbert Simon, Yapay Zeka konusunda önemli çalışmalarından olan Sınırlı Rasyonalite Teorisi ile Nobel Ödülü kazanmıştır.
• 1981: IBM ilk kişisel bilgisayarı üretmiştir.
• 1993: MIT’de insan görünümlü robot olan Cog’un üretimine başlanmıştır.
• 1997: Deep Blue isimli süper bilgisayar dünyaca ünlü satranç oyuncusu Kasparov’u yenmiştir.
• 1998: İlk yapay zeka oyuncağı Furby piyasaya sürülmüştür.
• 2000: İletişimde jest ve mimik hareketleri kullanabilen Kısmet isimli robot tanıtılmıştır.
• 2005: Yapay zekaya sahip, insan yeteneğine ve becerisine en yakın robot olan Asimo adlı robot tanıtılmıştır.
• 2010: Asimo’nun zihin gücü kullanılarak hareket etmesi sağlanmıştır.

Yapay zeka tarihi hakkında yayınladığım bu yazı çok hızlı eskiyecek. Buraya Google algoritmalarını, Siri ve