VERİTABANI NEDİR?

Veritabanı, birbiri ile ilişkili verileri depolayabildiğimiz sisteme verilen isimdir. İngilizcesi database demektir ve sektörde genellikle bu kullanılır. Bilgisayar biliminin gelişmesi ile dijital ortamdaki veri miktarında çok ciddi artışlar meydana geldi. Bilgisayarın ilk zamanlarında veri depolamak için dosya tabanlı depolama biçimi tercih ediliyordu. İhtiyaçlara cevap verememe ve çağdaş yaklaşımdan uzak olmasından dolayı büyük çevrelerce bu konseptten uzaklaşıldı.

Veritabanları aslında günlük hayatınızda farkında olmadan karşınıza çıkan veri kümeleridir. Örneğin telefonunuzdaki rehberiniz güzel bir örnek olacaktır. Ya da herhangi bir web sitesine kayıt olduğunuz zaman kişisel bilgilerinizin sunucular üzerinden size getirilmesi ya da sunucular üzerinde saklanması veritabanları sayesinde mümkün olur.

Veritabanları, veritabanı sistemleri tarafından oluşturulurlar. Veritabanı sistemlerine örnek vermem gerekirse; MySQL, Oracle, PostgreSQL, Microsoft SQL Server, MongoDb vb. olarak sıralayabiliriz.

Veritabanı yöneticisi kimdir, ne iş yapar?

Veritabanı yöneticisi, veritabanlarını yöneten, tasarlayan ve sürdürebilirliğini sağlayan kişilerdir. Büyük çaplı veritabanlarının tasarlanması ve yönetilmesi ciddi mühendislik gerektirir ve bu işlemler deneyimli uzmanlar tarafından yapılmalıdır. Hassas verilerin gizliliği, tutarlılığı, yedekleme ve veribanı performansı gibi konularda uzmanların verimi projenin geleceğini belirler.

Günümüzde en değerli kavram veridir desem yanlış olmaz sanırım. Örneğin bir e-ticaret sitesinin dikkatsizce tasarlanan ve temel yönergelere uymayan veritabanı günler geçtikçe büyüyecek ve yönetilmesi güç hale gelecektir. Ayrıca güvenlik önlemleri alınmadığı takdirde saldırılara açık olacak ve finansal, ekonomik anlamda projeyi ciddi zararlara uğratacaktır.

Veritabanı modelleri nelerdir?

Bir veritabanı modeli veritabanının temel mantıksal yapısını oluşturan modellemedir diyebilirim. Model, verinin nasıl tutulacağına, organize edileceğine ve nasıl değiştirileceğine karar verir. Günümüzde en çok bilinen ve kullanılan veritabanı modeli İlişkisel modeldir. (Relational model ). İlişkisel modele verilebilecek en basit örnek; günlük yaşantınızda kullandığınız Microsoft Excel’dir. Excel tablo yapısında verileri tutar ve veriler birbirleriyle ilişki içerisindedir. Aslında bu yazıyı okuyan herkes, amatör bir veritabanı yöneticisi sayılabilir.

Günümüzde benimsenmiş belli başlı database modelleri aşağıdaki gibidir;

• Navigasyon modeli
• İlişkisel model
• Varlık-ilişkisel model
• Nesne modeli
• Döküman modeli
• Varlık-özellik-değer modeli
• Yıldız şeması vb.

(aslında çok daha fazla model bulunmaktadır fakat yazının amacını ve basitliğini zorlayacağından dolayı bu kısmı atlıyorum. Merak edenler şuradan araştırabilirler.)

Veritabanı dilleri nelerdir?

Veritabanlarını oluşturmak ve yönetmek için kullanılan spesifik diller vardır. Geleneksel programlama dillerinin aksine kendilerine özgü syntax yapıları ile bilinirler.

Yaptıkları işlemlere göre üç gruba ayrılabilirler;

• Veri tanımlayabilen diller – Veri tiplerini ve bunlar arasındaki ilişkiyi belirleyen dillerdir.
• Veri manipülasyonu yapabilen diller – Veriyi düzenlemek, yönetmek için kullanılan dillerdir.
• Veri sorgulama dilleri – Veriyi araştırmak, bulmak ve koşullara göre iletmek için kullanılan dillerdir.

Örneğin SQL yukarıda bahsedilenlerin tümünü yapabilen bir dildir.

Son olarak; günümüzün her anında veri üretiyoruz, veri ile karşılaşıyoruz ve verilere yanıt veriyoruz. Milyarlarca internete bağlı cihaz günlük binlerce terabyte veri üretiyor. Bu denli büyük veriler ile uğraşmak günümüz konsepteleri ile içinden çıkılmaz bir hal almaya doğru gidiyor. Çok büyük veriler ile uğraşılmasını konu alan yeni bir bilim dalı doğdu ve insanlar bu yaklaşıma Büyük veri (Big data) ismini verdiler. Bir sonraki yazım big data üzerine olabilir.