ŞANZIMAN NEDİR? ŞANZIMAN ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
Şanzıman, aracınızın motorunun ürettiği gücü, baskı balata yardımı ile istenilen oranda, şaft ve diferansiyele aktaran çok önemli bir donanımdır. Yani kısaca arabanın hareket etmesini sağlar. Kökeni Franzıca olan şanzımanın Türkçe karşılığı “hız değiştirme kutusu”dur. Şanzımanın başlıca görevleri araca ilk hareketini vermek, yol ve trafik değerlerine göre hızınızı ayarlamayı sağlamak ve aracın gerektiğinde geri gidebilmesini mümkün kılmaktır. Şanzıman teknolojisi arabalar yollara çıktığından beri gelişmekte. Şanzıman çeşitleriyle ilgili bilgileri bu yazımda okuyabilirsiniz.
Şanzıman Çeşitleri Nelerdir?
Aracınızın motor devri çok alçak veya çok yüksek seviyelere ulaşabilir; bu durumda şanzımanınızı, motor devrini ayarlamak için kullanmanız gerekiyor demektir. Önce debriyaja basıp, daha sonra vites topuzunu hareket ettirerek uygun dişliyi seçiyorsanız; manuel şanzımanlı bir araç kullanıyorsunuz demektir. Manuel vites kutusu şanzıman çeşitlerinin en ilkeli, ancak hala en keyifli araç sürme stilinin bu olduğunu düşünen çok kişi var. Bende trafiğin az olduğu bölgelerde manuel vites kutusunu tercih edebilirim ama İstanbul’da kullanmak tam bir delilik. Bu arada manuel araçların arıza çıkarma ihtimali otomatiklere göre çok daha düşüktür. Problem oluşması durumunda, tamir maliyetleri de daha uygundur.
Debriyaj pedalı bulunmayan ve aracınızı sürerken size müthiş kolaylık sağlayan “otomatik” araçların şanzımanları ise çok çeşitlidir. İlk olarak hepsinin atası olan tork konvertörlü otomatik şanzıman ile başlamak gerekli. Genel olarak otomatiklerin en pahalı ve en dayanıklısı diyebileceğimiz otomatik vites kutuları ilk olarak 1937 yılında çoğu kişinin daha önce adını bile duymadığı, bir General Motors kuruluşu olan Oldsmobile tarafından tanıtıldı. Yıllar geçtikçe otomatik şanzıman teknolojisi çok gelişti, manuel olarak dişli seçme imkanı bile tanımaya başladılar, aynı zamanda çeşitleri de arttı.
Otomatik Şanzıman Çeşitleri
Çift Kavramalı Otomatik Şanzıman Nedir?
Tork konvertörlü otomatik şanzımanlar için üretilen alternatiflerden biri. Manuel bir araçta nasıl baskı balata varsa; bunlarda iki tane var. Siz aracınızı “Drive” moduna alıp gaza basmaya başladığınızda bu kavramaları yöneten sistem siz hangi dişlideyseniz bir sonrakini hazır tutuyor. Yani siz ikinci vitesteyken göz açıp kapayana kadar üçüncü veya birinci vitese hiç hissetmeden geçmiş oluyorsunuz. Bunu gaz pedalına uyguladığınız kuvvete göre ölçüyor. Oldukça performanslı ve ekonomik çalışan bu sistem VW’ da DSG, Renault’ da EDC ve Ford’ da PowerShift ismiyle satılıyor.
CVT Şanzıman Nedir?
CVT şanzımanın içerisinde diğerlerinin aksine dişli bulunmamaktadır. Onun yerin konik yapıda bir makara sistemi görev yapar. Bu makaraların doğal olarak yalnızca üst ve alt limitleri bellidir. Onun dışında bu üst ve alt limitler arasında teorik olarak sınırsız vites bulunur. Bu sayede aracın hızına bağlı olmaksızın yalnızca motor hızına bağlı kalarak mekanizma en uygun vites seçimini sizin yerinize yapar. CVT başlıca Nissan, Renault ve Subaru gibi markalarca tercih ediliyor. DSG’ye oranla daha ağır kanlı ve daha az sorunlu sayılmaz. CVT yerine tam otomatik veya DSG tercih etmek daha doğru olacaktır.
Yarı Otomatik Şanzıman Nedir?
Yarı otomatik şanzımanların çalışma mantığı, DSG ile çok benzer. DSG de sizin yerinize debriyaja basan çift robot olduğunu düşünün; bunda ise sadece bir tane var. İçlerinde en düşük maliyetli olan yarı otomatik versiyonlar aynı zamanda en konforsuz olanı desek yanlış olmaz. Vites geçişleri diğer versiyonlara göre yavaş ve sarsıntılı olan bu şanzımanların artı yönleri de var tabiki. Bakım maliyetleri çok daha düşük ve yakıt tüketimine etkileri de diğerlerinden çok daha olumlu. Peugeot auto6R, Opel easytronic başlıca yarı otomatik vites kutuları.
Araç satın olmadan önce test sürüşü yapmanız ve şanzımanın çalışma karakterini incelemeniz çok önemli. Hangi şanzımanı kullandığınız sürüş konforunuz ciddi anlamda etkileyecektir.